Zbigniew Nawrocki
Miejski Konserwator Zabytków w Toruniu
ur. 1932
Zbigniew Nawrocki urodził się 29 stycznia 1932 roku, w kupieckiej i patriotycznej rodzinie z Krotoszyna. Była to rodzina Edwarda Nawrockiego i Franciszki z Zielezińskich. Edward Nawrocki ma dwie siostry: Marię Nawrocką zamieszkałą w Olsztynie i Kazimierę z Ostródy.
W okresie międzywojennym Zbyszek uczęszczał w latach 1936-1939 do Szkoły Powszechnej, mieszczącej się przy Seminarium Nauczycielskim w Krotoszynie (ul. Zdunowska). Niestety wojna przerwała jego edukację. Wychowywany był w domu o wielkich tradycjach patriotycznych. Kiedy wybuchła wojna w 1939 roku, rodzinie Nawrockich, jako “elementowi niebezpiecznemu”, Niemcy nakazali – w trybie natychmiastowym opuszczenie Wielkopolski, oraz przeniesienie całej rodziny do Generalnego Gubernatorstwa. Ostatecznie rodzina Edwarda trafiła do Kępna, gdzie przedsiębiorstwo “Społem” zaproponowało jego ojcu Edwardowi pracę na rzecz rozwoju przemysłu drobiarsko – jajczarskiego (nabiał). Edward pracując na rzecz poczciwego kupca niemieckiego, pomagał okolicznej ludności.
Zbigniew kontynuował naukę w ramach tzw. tajnych kompletów. Była to zasługa ojca Edwarda, któremu bardzo zależało, aby dzieci kontynuowały naukę pod okiem polskich nauczycieli. Ostatecznie Zbigniew kończy tajną szkołę powszechną w 1945 roku, a po 1950 roku Gimnazjum w Kępnie, które kończy maturą.
W latach 1952 – 1957 studiował na Wydziale Sztuk Pięknych UMK w Toruniu, Instytutu Zabytkoznawstwa i Konserwatorstwa. W latach 1960-1962 pracował w Muzeum Etnograficznym w Toruniu na stanowisku asystenta prof. Marii Znammierowskiej ds. budownictwa ludowego. Następnie do 1991 roku pracował w Pracowni Konserwacji Zabytków w Toruniu. W 1993 roku został powołany na Rzeczoznawcę Stowarzyszenia Historyków Sztuki w zakresie badań architektonicznych kamienic, innych obiektów mieszkalnych i obronnych, organizacji nadzoru konserwatorskiego w procesie budowlano-konserwatorskim i analizy historycznej zabudowy, a w 2001 roku – na Rzeczoznawcę Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w dziedzinie ochrony dóbr kultury. Do 2000 roku – jako Miejski Konserwator Zabytów w Toruniu.
W latach 1991-2000 Zbigniew Nawrocki przygotował koncepcje postępowania konserwatorskiego dla miasta Torunia, opiniował projekty architektoniczne i aranżacyjne oraz nadzorował realizacje konserwatorskie na terenie miasta.. Inicjował i prowadził sprawy związane ze staraniem Torunia o wpisanie na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.
Zbigniew Nawrocki jest autorem wielu publikacji z zakresu historii sztuki oraz dokumentacji historycznych z badaniami architektonicznymi, połączonymi z opracowaniem wytycznych konserwatorskich, konsultacjami do projektów architektonicznych i nadzorami prac budowlano – konserwatorskich m.in. około 100 toruńskich kamienic, a także w Trzebiatowie, Płocku i Rydze. Pracował też w Tczewie i Braniewie.
Jest żonaty i ma troje dzieci: Katarzynę, Dorotę i Jacka.
W ramach obchodów jubileuszu 750-lecia miasta, w 2010 roku ukazała się publikacja autorstwa Zbigniewa Nawrockiego “Jak niegdyś w Tczewie mieszkano”.
Promocja książki odbyła się w siedzibie Miejskiej Bibliotece Publicznej. Autor bardzo dokładnie opisał 55 kamienic zlokalizowanych na Starym Mieście, przeprowadzając czytelnika przez Tczew, jakiego już nie ma.
Bibliografia i literatura
- Zbigniew Nawrocki – “Przebieg starań Torunia o wpisanie na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO z perspektywy miejskiego Konserwatora Zabytków”, Rocznik Toruński 27, 17-21 – 2000
- Zbigniew Nawrocki – “Historyczne kamienice w Toruniu. Gotyk”. – Toruń 2017
- Zbigniew Nawrocki – “Skomplikowane dzieje jednej z toruńskich kamienic”, R O C Z N I K T O R U Ń S K I T O M 40 Toruń 2013 rok
- Zbigniew Nawrocki – „Zamek krzyżacki w Toruniu. Dzieje budowy, upadek, ponowne zagospodarowanie”, Rocznik XIII/XIV/2005 Muzeum Okręgowego w Toruniu.
- Zbigniew Nawrocki, Historyczne kamienice w Toruniu. Gotyk, Wydawnictwo Firma Fotogra” czno-Wydawnicza Photo Studio WM, Toruń 2016,
s. 151, ISBN 978-83-941796-1-8. - Zbigniew Nawrocki – “Jak niegdyś w Tczewie mieszkano” została wydana przez Kociewski Kantor Edytorski 2010 – Sekcję Wydawniczą Miejskiej Biblioteki Publicznej w Tczewie.
- Zbigniew Nawrocki – “Zamek w Braniewie”, Rocznik olsztyński nr IX. – Olsztyn 1970
- Zbigniew Nawrocki, Informacja Miejskiego Konserwatora Zabytków o działaniach na rzecz ochrony i konserwacji zabytków w latach 1992-1995, Rocznik Toruński – tom 23 (1996).
- Zbigniew Nawrocki, Informacja Miejskiego Konserwatora Zabytków o działalności na rzecz ochrony i konserwacji zabytków w latach 1996-1997, Rocznik Toruński – tom 25 (1998).
- Zbigniew Nawrocki – “Informacja o niektórych działaniach na rzecz ochrony i konserwacji zabytków w Toruniu w latach 1998-2000″, Rocznik Toruński – tom 28 (2001).
- Zbigniew Nawrocki – “Dzieje sztuki Torunia”, Rocznik Toruński – tom 37 (2010)
- Zbigniew Nawrocki – “Przebieg starań Torunia o wpisanie na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO z perspektywy Miejskiego Konserwatora Zabytków”, Rocznik Toruński – tom 27 (2000).
- Zbigniew Nawrocki – “Nowożytne przekształcenia średniowiecznych fortyfikacji Torunia”, Rocznik Toruński – tom 24 (1997).
- Zbigniew Nawrocki – “Niektóre elementy kamienic toruńskich w świetle wyników badań architektonicznych” – s. 373, Toruń 2007
Zamek krzyżacki w Toruniu XIII-XXI w. Studium historyczno-architektoniczne z katalogiem dealu ze zbiorów Muzeum Okręgowego
- http://bydgoskie.blox.pl/2010/03/Zryli-nam-historie-koparkami.html
- http://torun.gdzieswpolsce.pl/z-archiwum-gazety-miejskiej-czarna-kamienica/http://fakty.interia.pl/historia
- http/news-legendarny-tunel-pod-wisla-fakty-i-mity,nId,947080
- http://www.chillitorun.pl/miasto/20-lat-zespolu-staromiejskiego-torunia-na-liscie-unesco/
- http://www.horecanet.pl/Wiadomosci/2017/maj/18/Nowe-cztery-gwiazdki-w-Toruniu.aspx
- http://bpfa.pl/p14.php
- http://www.pomorska.pl/wiadomosci/torun/a/wehikul-czasu-przeniesie-w-czasy-sredniowiecznego-torunia,11898953/
- http://szymon-spandowski.blogspot.com/2011/11/dybowska-13-zaginiony-dworzec.html
- http://uids.kei.pl/midart/480
TORUŃ NA LIŚCIE UNESCO
4 grudnia 1997 roku, podczas XXI plenarnej sesji Komitetu Dziedzictwa Światowego UNESCO w Neapolu, Zespół Staromiejski Torunia został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Naturalnego UNESCO.
Jak wyglądała historia wpisu?
Starania o wpisanie Torunia na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO sięgają roku 1989, gdy z inicjatywy Pax powstał Społeczny Komitet działający na rzecz wpisania Starego Miasta w Toruniu na listę. Przewodniczącym tego zespołu został prof. Sławomir Kalembka.
1 marca 1989 r. odbyła się sesja na temat: “Komitet Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Naturalnego i zasady jego postępowania w odniesieniu do dóbr kultury i natury kwalifikowanych do wpisu na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Naturalnego”.
Na spotkaniu zorganizowanym przez ówczesnego prezydenta Torunia dra Jerzego Wieczorka 23 października 1991 roku przedstawiciele środowisk twórczych i przedstawiciele Rady Miasta Torunia, uznali za celowe kontynuowanie tej akcji.
W latach następnych nie Komitet, ale Prezydent Miasta Torunia dr Jerzy Wieczorek, oraz prof. Marian Arszyński i Miejski Konserwator Zabytków Zbigniew Nawrocki poruszali tę sprawę przy okazji spotkań z Generalnym Konserwatorem Zabytków i przedstawicielami Ministerstwa Kultury i Sztuki. Podczas rozmów uzgodniono, że władze Torunia oficjalnie wystąpią do Ministra Kultury i Sztuki z wnioskiem o wszczęcie starań rządu RP o wpisanie Torunia na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO i przygotuje materiały niezbędne jako załącznik do wniosku. 15 kwietnia 1996 roku zawarta została umowa między Urzędem Miejskim w Toruniu i Uniwersytetem Mikołaja Kopernika na wykonanie w Instytucie Zabytkoznawstwa i Konserwatorstwa pracy naukowo-badawczej pod tytułem: “Dokumentacja opisowo-analityczna, kartograficzna i fotograficzna do wniosku o wpisanie miasta Torunia na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego”. Opracowanie powierzono zespołowi, w skład którego weszli: prof. Jan Tajchman – kierownictwo i organizacja; prof. Marian Arszyński – koncepcja, tekst i redakcja; mgr Zbigniew Nawrocki – konsultacja w zakresie problematyki konserwatorskiej.
W czerwcu 1996 roku materiał był ukończony i został przekazany Generalnemu Konserwatorowi Zabytków prof. dr Andrzejowi Tomaszewskiemu.
W październiku 1996 roku na skutek wniosku Rządu Polskiego do UNESCO o wpisanie Torunia na Listę, przybył do miasta i był obecny na sesji Rady Miejskiej przedstawiciel Komitetu Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO prof. dr architekt Jonas Glemźa – Wiceminister Kultury Litwy, Dyrektor Departamentu Kultury w Ministerstwie Kultury Litwy, Członek Komitetu Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO. Był on delegowany do Torunia przez Komitet w celu sprawdzenia zgodności ze stanem faktycznym informacji zawartych w dokumentacji będącej załącznikiem do wniosku. Jego opinia była dla Torunia pozytywna.
Wpisu dokonano podczas XXI plenarnej sesji Komitetu Dziedzictwa Światowego UNESCO w Neapolu, która odbyła się pomiędzy 4 i 6 grudnia 1997 roku. Głosowanie odbyło się 4 grudnia (i tę datę uznaje się za datę wpisu), a certyfikat potwierdzający fakt umieszczenia Torunia na liście nosi datę 6 grudnia 1997 roku, czyli datę zakończenia obrad sesji plenarnej.
Czwartego i piątego czerwca 1998 roku w Toruniu odbyły się główne uroczystości związane z tym wydarzeniem. Patronat nad imprezą objął ówczesny Prezes Rady Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej prof. Jerzy Buzek.
5 czerwca 1998 podczas uroczystej Sesji Rady Miejskiej Torunia w Sali Mieszczańskiej Ratusza Staromiejskiego został oficjalnie przekazany władzom samorządowym Torunia dokument potwierdzający wpis Torunia na Światową Listę Dziedzictwa Kulturowego i Naturalnego UNESCO. Certyfikat wręczył przedstawiciel Centrum Światowego Dziedzictwa, Peter Strasser.
W przeddzień uroczystej sesji Rady Miejskiej, w ramach obchodów, zostały wręczone specjalnie wybite na tą okazję w brązie medale pamiątkowe oraz statuetki Herbu Torunia. Zostały one przyznane osobom, które przyczyniły się do wpisu Torunia na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, a także tym, którzy wnieśli znaczący wkład naukowy w odnowę toruńskiej starówki.
Statuetki otrzymali:
- dr Bernd von Droste zu Hülshoff (dyrektor Centrum Światowego Dziedzictwa)
- prof. Jonas Glemźa; dr Henry Cleere.
Medale otrzymali:
- prof. dr hab. Marian Arszyński
- prof. dr hab. inż. architekt Jan Tajchman
- dr Jerzy Wieczorek
- prof. dr hab. Sławomir Kalembka
- prof. dr hab. Bohdan Rymaszewski
- Jan Zobolowicz
- Janina Mazurkiewicz
- Zofia Wolniewicz
- Stanisław Miklaszewski
- Zbigniew Nawrocki
Oficjalnym ceremoniom towarzyszyły imprezy kulturalne i festyny. Wielkim finałem uroczystości był pokaz sztucznych ogni na Bulwarze Filadelfijskim.
Ceremonia wpisania Torunia na listę UNESCO 1997 rok
Przemawia Miejski Konserwator Zabytków w Toruniu – Zbigniew Nawrocki.