Stefan Nawrocki  – syn Michała i Katarzyny z Mocydlarzów. Urodził się w Krotoszynie,  w 1906 roku. Był harcerzem orlim, harcmistrzem i kupcem. Rodzina po mieczu miała korzenie szlacheckie (herbu Lubicz), a niemal wszyscy jego przodkowie walczyli o wolność i niepodległość Ojczyzny. Rodzina Stefana była bardzo patriotyczna.

Jego ojciec Michał Nawrocki był znanym krotoszyńskim szewcem i powstańcem wielkopolskim (Straż Ludowa). Ojciec Stefana Michał, był wraz ze swoim bratem Janem Kantym Nawrockim (krawcem) patriotą i społecznikiem. W 1913 roku Stefan ukończył szkołę realną w Krotoszynie, a potem zawodową szkołę kupiecką w Poznaniu.

W 1934 roku Stefan Nawrocki poślubił Marię z Drygasów. Zaślubiny odbyły się w Kościele pod wezwaniem Św. Jana Chrzciciela w Krotoszynie. Mieli dziewięcioro dzieci. Od początku małżonkowie Nawroccy postawili na wychowanie dzieci w duchu patriotycznym i religijnym.

Dzieci jego to: Barbara (siostra Bonifilia), Krzysztof (ks. kanonik/prałat i obecnie emerytowany proboszcz w Kępnie), Stefania (siostra Genezja), śp. Jerzy (ks. proboszcz w Trlągu – zm. w 2017), Ludmiła, Bogumiła (siostra Domicjana), Waldemar, Hieronim i Maria.

W 1918 roku młody Stefan wstępuje w szeregi harcerstwa. Od 1 stycznia 1919 roku, wraz z grupą kilkunastu harcerzy rozpoczyna powiadamianie na rowerach mieszkańców Krotoszyna i chłopów z pobliskich wsi o rozpoczęciu Powstania Wielkopolskiego. W powiadamianiu tym uczestniczyli także jego bracia: Stanisław (jr 1900) oraz najmłodszy Feliks (1911). Brat jego Stanisław Nawrocki (1900), był członkiem Straży Ludowej w Krotoszynie, podobnie jak jego bracia stryjeczni: Władysław Nawrocki ur. 1891, Stanisław Nawrocki ur. 1895 (synowie Jana) oraz nieco później (dopiero w drugiej połowie lutego 1919) także ich brat Edward Nawrocki ur. 1893). Cała rodzina Nawrockich była bardzo mocno zaangażowana w działania związane z odzyskaniem Niepodległości Polski.

Fot. Stefan Nawrocki – 1934 rok

Po ukończeniu Gimnazjum w Krotoszynie w 1923 roku, nadal pasjonuje się harcerstwem. Był jednym z założycieli harcerstwa w Krotoszynie. Był też wieloletnim, niezwykle aktywnym zastępowym w III drużynie harcerskiej z Krotoszyna.

Od 1929 roku nosił tytuł Harcerza Orlego. W latach 1925 – 1930, jeszcze jako zastępowy, prawdopodobnie współpracował z mocno pro-obronną drużyną harcerską Ludwika Danielaka ze Zdun, w zakresie organizacji obozów oraz szkoleń z topografii terenu i rozpoznania w powiecie krotoszyńskim. 

Kiedy przeniósł się w 1933 roku do Pleszewa, tam również współorganizował harcerstwo, poświęcając wiele czasu na organizację obozów harcerskich. W latach 50. i 60.  XX wieku, Stefan Nawrocki bardzo mocno wspierał organizację harcerstwa w Miłosławiu, tworząc je niemal od podstaw. 

Fot. Stefan Nawrocki (pierwszy stojący z prawej) na balu Towarzystwa Przemysłowców w Pleszewie.

W latach 30. Stefan był członkiem stowarzyszenia Młodzi Polacy (podobnie jak jego młodszy brat Feliks Nawrocki). Od około 1928 roku, idąc w ślady kuzyna Edwarda Nawrockiego, Stefan zaczął interesować się kupiectwem. Ukończył szkołę kupiecką w Poznaniu. Początkowo pracował w Krotoszynie, współpracując także z kupcami w Zdunach. Uczył tego zawodu także  swojego młodszego brata Feliksa.

W  połowie 1933 roku Stefan przeprowadził się wraz z rodziną do pobliskiego Pleszewa, gdzie założył własny sklep odzieżowy. Został wtedy członkiem Towarzystwa Przemysłowców w Pleszewie (fotografia powyżej). 11 maja 1933 roku powstało w Pleszewie Towarzystwo Sportowe TS 33 Pleszew. W wyniku walnego zebrania w dniu 14 stycznia 1934 roku powołano Zarząd TS 33, w skład którego wszedł Stefan Nawrocki s. Michała. (APK Akta Pleszew, sygn. 1868 k. I).  Około 1938 roku uzyskał rangę harcmistrza.

7 maja 1939 roku, Stefan Nawrocki organizował wyjazd młodzieży i starszego harcerstwa na Międzynarodowe Targi Poznańskie w Poznaniu. Zbierał pieniądze składkowe przy ulicy Sienkiewicza 9 w Pleszewie. Prawdopodobnie wyjazdy takie organizował tez w latach wcześniejszych. Wyjazd na MTP do Poznania doszedł do skutku.  Nawiązał tam szereg ważnych kontaktów.

1 września 1939 roku Stefan i Maria, kierując się troską o swoją rodzinę, uciekają przed agresją niemiecką na wschód Polski. Stefan Nawrocki ubrany był wtedy w mundur harcerski. Uciekali do Komorza przez Piątek. Niestety w trakcie ewakuacji rodziny, Stefan został aresztowany przez Niemców. Znająca doskonale język niemiecki jego żona Maria z Drygasów, dosłownie wybłagała przed niemieckim oficerem uwolnienie męża Stefana i jedynego opiekuna – wtedy trojga, a w kolejnych latach siedmiorga dzieci. Doskonale znała język niemiecki i francuski, a to okazało się decydujące w uratowaniu jej męża Stefana.

Po kilku tygodniach rodzina Stefana i Marii powróciła do Pleszewa, gdzie zastali dziadka Michała Nawrockiego i babcię Katarzynę z rodziną. W okresie okupacji oraz w czasach stalinowskich częstym gościem w pleszewskim domu Stefana Nawrockiego był ksiądz Henryk Brodala, przyjaciel Stefana z harcerstwa, który znany był z odprawiania mszy dla polskich żołnierzy w Pleszewie, a potem partyzantów i żołnierzy wyklętych po wojnie.

W czasie okupacji oraz bezpośrednio po wojnie i w czasie stalinizmu, Stefan Nawrocki wraz z żoną Marią zasłynęli z organizacji Jasełek oraz uroczystości patriotycznych w tej części Wielkopolski (patrz fotografia poniżej). Podtrzymywali w ten sposób na duchu wielu Polaków. Jasełki te organizowano nie tylko w Domach Parafialnych ale także w szkołach i w domach kombatanckich (Pomocy Społecznej).

Od początku lat 50. Stefan prowadził sklep spożywczy w Pleszewie. W wyniku jego inicjatywy w 1951 powstało Koło Przyjaciół Harcerstwa (KPH) w Pleszewie. Osobiście organizował “Dni Harcerza” na ziemi pleszewskiej przy wsparciu KPH. Stefan Nawrocki był Przewodniczącym Koła Przyjaciół Harcerzy (KPH). Prowadził też działalność religijną, mocno skierowaną przeciwko komunistycznym władzom. Zwany był przez szefa SB kpt. Czesława Błaszaka fanatykiem religijnym. W tym czasie jego córka Stefania (p. siostra Genezja) nauczała religii w niedalekim Bronowie. Następnie kolejne córki: Bogumiła (s. Domicjana oraz Barbara s. Bonifilia)  kontynuują i poszerzają działalność ojca Stefana. 

Fot.  jedna z  wielu pleszewskich „Jasełek” organizowana przez Stefana i Marię Nawrockich

Fot. Rodzina Stefana Nawrockiego na przełomie lat 50. i 60.

(Stefan Nawrocki siedzący – drugi z prawej, obok po lewej żona Maria z Drygasów)

W trudnym okresie stalinizmu, rodzina Stefana Nawrockiego umacniała rodzinne chrześcijańskie wartości i tradycje narodowe. W efekcie, dwóch synów (Krzysztof i Jerzy) zostało księżmi, a trzy córki przywdziały habity zakonne (Barbara, Stefania i Bogumiła). Stefan Nawrocki wraz z inż. Edmundem Klonowskim – zastępcą Komendanta Hufca Pleszew, bardzo aktywnie wspierał działania Kościoła Katolickiego na ziemi pleszewskiej, szczególnie wspierał w nauczaniu lekcji religii harcerzy Hufca ZHP Pleszew. Aktywnie wspierali też szkoły podstawowe i pozostałe grupy wiekowe młodzieży. Organizowano też liczne wycieczki, w tym do Częstochowy i innych miejsc kultu religijnego. Siostry zakonne kupowały katechizmy dla dzieci. Stefan Nawrocki organizował liczne zabawy oraz wspierał powstawanie chórów kościelnych.

Fot. siostra Domicjana, s. Bonifilia, ks. Krzysztof, ks. Jerzy oraz  s. Genezja

 W latach 50. i 60 XX wieku Stefan Nawrocki bardzo aktywnie działał w pleszewskim handlu. Został wtedy członkiem PSS „Społem”. Organizował wiele festynów dla dzieci i młodzieży oraz ludności Pleszewa i okolic. Większość z tych imprez miało charakter kulturalny oraz patriotyczny, przez co niejednokrotnie przysparzało to kłopotów całej rodzinie Stefana. Te imprezy o charakterze patriotycznym i religijnym Stefan Nawrocki organizował aż do początków lat 70. ubiegłego wieku.

                                                                                                 Fot. Zjazd Rodzinny w Pleszewie z okazji 1000 – lecia chrztu Polski – 1966 rok.

                                                                                                             Rodzina Michała Nawrockiego stawiła się niemal w komplecie.

 Stefan Nawrocki z rodziną był notorycznie prześladowany przez komunistów, co przejawiało się wieloma aspektami, takimi jak np. próba niedopuszczenia synów do matury, ciągłe śledzenie, czy nękające rozmowy prowadzone przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa.

                                                                              Fot. Święcenia kapłańskie ks. Jerzego Nawrockiego przez Prymasa Polski kard. Stefana Wyszyńskiego.

11 czerwca 1960 roku cała rodzina Stefana Nawrockiego bierze udział w święceniach kapłańskich ks. Krzysztofa Nawrockiego, które odbyły się w Katedrze Prymasowskiej w Gnieźnie. Święcenia kapłańskiego udzielił, podobnie jak kilka lat później ks. Jerzemu Nawrockiemu, ks Kardynał Prymas Stefan Wyszyński (patrz foto powyżej). 

W 1966 roku rodzina Stefana brała udział w rodzinnym Zjeździe w Pleszewie z okazji 1000 lecia Państwa Polskiego, Milenium Chrztu Polski oraz 25 lecia pożycia Pelagii i Czesława Olenderków. W uroczystościach tych, wzięły też udział rodziny Feliksa oraz Stanisława Nawrockich (zob. foto powyzej).

 W 1971 roku Stefan Nawrocki przeszedł na emeryturę i od tej pory częściej towarzyszył synowi ks. proboszczowi Krzysztofowi Nawrockiemu. Nie zaprzestał jednak działalności kulturalnej i patriotycznej. Ks. proboszcz Krzysztof Nawrocki (późniejszy prałat i kanonik w parafii w Kępnie) otoczył ojca i matkę troskliwą opieką. W związku z tym Stefan z ukochaną żoną Marią, przeniósł się na probostwo w Twardowie k. Kotlina (ówczesne woj. kaliskie).

W 1978 roku Stefana i jego rodzinę bardzo uradował wybór na Papieża Polaka, kard. Karola Wojtyły. Jedna z jego córek pracowała potem przez wiele lat w Domu Pielgrzyma w Rzymie. 13 maja 1981 roku po zamachu na Papieża Polaka Stefan znacznie podupadł na zdrowiu.

Zmarł w 1985 roku w Twardowie i pochowany został na Cmentarzu Parafialnym w Pleszewie. W rodzinnym Pleszewie spoczął także – zmarły 1 stycznia 2017 roku, ks. proboszcz Jerzy Nawrocki – syn Stefana.

Opracował biogram i uzupełnił:  ppłk mgr Krzysztof Feliks Nawrocki

Bibliografia:

• Wspomnienia ks. kanonika Krzysztofa Nawrockiego, Kępno 2011;
• Relacja Hieronima Nawrockiego, Swolszewice Małe 2016;
• Wspomnienia Feliksa Nawrockiego, Krotoszyn 1999 rok;
• „Dzieje rodzin z południowej Wielkopolski: Nawrocki – Domagalski – Danielak”, K. F. Nawrocki, wyd. pierwsze Warszawa 2014, wyd. drugie 2016;
• „50 lat posługi Bogu i bliźniemu”, Tygodnik Kępiński z 16 czerwca 2010 roku;
• Fotografie z archiwum Hieronima Nawrockiego oraz archiwum Krzysztofa Feliksa Nawrockiego.
• Rocznik Pleszewski 2011, praca zbiorowa, Pleszew 2011, s. 233, 236, 237, 239 (SN);
•  Wymodlone powołania, Z. Kolczyński, Przewodnik Katolicki nr 12 z 1999 roku, s. 12-13;
• Kościół pleszewski w ocenie SB, w związku z przygotowaniami do Milenium Chrztu Polski, Stanisław Jankowiak, Instytut Historii UAM 2011.

***