Ludwik Zieleziński

Urodził się 13 sierpnia 1888 roku w Bierutowie (powiat Oleśnica). Syn Józefa Zielezińskiego i Kazimiery z d. Smodlibowska. W latach 1895-1902 uczęszczał do szkoły powszechnej, zaś w latach 1903-1906 do szkoły dokształcającej w Krotoszynie.

Następnie ukończył szkołę zawodową w Berlinie i artystyczną w Scharlottenburgu. Zostaje przemysłowcem i mistrzem ślusarstwa. Od 1912 roku prowadzi własny warsztat mechaniczny z ukierunkowaniem na ślusarstwo artystyczne. W okresie do wybuchu I wojny światowej Ludwik Zieleziński bierze udział w licznych wystawach rękodzielniczych (kowalstwa artystycznego), na których to zostaje wyróżniany medalami i certyfikatami. W 1915 roku zostaje przymusowo wcielony do Armii Pruskiej i bierze udział w I wojnie światowej. W 1916 roku zostaje poważnie ranny (25% inwalidztwa) i trafia do niewoli w Anglii. Powraca w końcu 1917 roku do Polski i niemal od razu włącza się w nurt działalności niepodległościowej i patriotycznej. Kiedy częściowo powrócił do zdrowia włącza się w działalność TG Sokół i innych organizacji społecznych, w których działał jeszcze przed wybuchem I wojny światowej.

Wieczorem, dnia 1 stycznia 1919 roku Ludwik Zieleziński rozpoczyna swój udział w zwycięskim Powstaniu Wielkopolskim. W tym czasie jest jedynym cywilnym powstańcem, który bierze udział w zdobyciu koszar „Nachodkaserne” (p. koszary Hallera). W tej niebezpiecznej akcji bierze udział prócz niego 9 żołnierzy, którymi dowodził por. Jan Szlagowski – dowódca pociągu pancernego „Poznańczyk”, który przybył do Krotoszyna około godz. 16.30.  2 stycznia 1919 roku Ludwik Zieleziński otrzymuje nominację do Rady Ludowej jako zbrojmistrz. Część zdobytej broni przekazuje przybyłym powstańcom, a resztę przekazuje do „Hotelu Bazar” st. sierż. Władysławowi Nawrockiemu i Mieczysławowi Kończakowi. Głównym zadaniem Ludwika było przygotowanie profesjonalnej zbrojowni, którą prowadził aż do momentu przejęcia jej przez dowództwo Straży Ludowej w Krotoszynie.

W dniach 5 stycznia do 12 lutego Ludwik Zieleziński bierze udział w walkach na linii frontu południowo-zachodniego pod Zdunami, Borownicą i w rejonie Chachalnii. Wchodzi także w skład patroli oraz grup obserwacyjnych. W walkach tych zostaje lekko ranny. W dniu 16 lutego 1919 roku we współpracy z Władysławem Nawrockim – z jego udziałem oraz Stanisławem Sękowskim i Marianem Jędrzejczakiem, Ludwik Zieleziński dokonuje bohaterskiego wysadzenia torów kolejowych pękiem granatów. Było to zadanie bardzo trudne, bowiem, zmarzlina, śnieg i lód, skutecznie utrudniały dostęp do podkładu torów, a ładunek trzeba było umieścić w pobliżu spawów. Cała czwórka bagnetami wyrąbała miejsce do podłożenia granatów. W ten sposób Ludwik Zieleziński nie dopuścił do przejazdu pociągu pancernego w pobliże Krotoszyna. Było to około 2,5 km od cukrowni „Zduny”– w pobliżu budki przed Perzycami. Ludwik Zieleziński wraz z Władysławem Nawrockim, Wandą Otomańską (późniejsza żona Ludwika) oraz Edwardem Nawrockim, walnie przyczynił się do zorganizowania kuchni frontowej oraz szpitala polowego w szkole w Perzycach.

W kolejnych miesiącach Powstania Wielkopolskiego (luty-kwiecień) nadzoruje prowadzenie zbrojowni w imieniu Rady Ludowej oraz czuwał nad właściwym zabezpieczeniem broni. Za udział w powstaniu Ludwik Zieleziński uhonorowany został Medalem Niepodległości (nr 29274 z dnia 17 marca 1938 roku). Od 1920 roku Ludwik Zieleziński piastuje urząd Starszego Cechu Ślusarskiego. Jest też przewodniczącym Komisji Egzaminacyjnej Izby Rzemieślniczej w Poznaniu oraz Komisji Egzaminacyjnej w Poznaniu dla tzw. mistrzów zawodu ślusarskiego – także na powiaty Krotoszyn, Kępno, Rawicz, Ostrów Wielkopolski i Jarocin. W tym czasie obejmuje funkcję przewodniczącego specjalnej komisji egzaminacyjnej dla czeladników na cały powiat krotoszyński (w tym Zduny).

W latach 20. był członkiem Rady Miejskiej oraz Prezydium Rady Miejskiej w Krotoszynie przez dwie kadencje. Był też członkiem Sejmiku i Wydziału Powiatowego (6 lat był członkiem Zarządu). W 1923 roku staje na czele Komitetu Odbudowy „Pomnika Wolności” w Krotoszynie. W latach 20. był także naczelnikiem Miejskiej Kasy Oszczędności. Cieszył się powszechnym zaufaniem społecznym. W latach 1925-1937 Ludwik Zieleziński był członkiem Rady Nadzorczej Banku Kupieckiego. W tym czasie współpracował aż z 12 komisjami miejskimi.
W 1933 roku nagle umiera jego ukochana żona Wanda z Otomańskich (na nagrobku wyryto błędną datę 1935 rok).Warto podkreślić, że do 1939 roku Ludwik Zieleziński współpracuje z wieloma organizacjami społecznymi i patriotycznymi jak : TG Sokół, Czerwony Krzyż, Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej (także w Zdunach), Związek Powstańców i Wojaków, Związek Weteranów, Towarzystwo Przemysłowców (także w Zdunach), Cech Rzemieślniczy itp. Lata 30. to lata jego wielkiej aktywności społecznej i patriotycznej. Nie przestaje jednak prowadzić swojego warsztatu ślusarskiego.

W sierpniu 1939 roku zmobilizowany zostaje do wojskowej służby zastępczej w Brześciu nad Bugiem. W domu rodzinnym pozostawia czworo dzieci. Jako mechanik elektryfikował między innymi pociągi sanitarne. Wykonywał szereg napraw na rzecz Wojska Polskiego. Jego brat Stefan Zieleziński był zawodowym żołnierzem (st. sierżant) i służył w Pułku Ułanów Jazłowieckich (zginął w Anglii w wyniku wybuchu bomby lotniczej – 1941). W wyniku działań wojennych, a potem ewakuacyjnych, Ludwik odmroził nogi oraz zachorował na przeziębienie żołądka w wyniku całkowitego wychłodzenia organizmu i owrzodzenia całego ciała.

W 1940 roku trafia do Wilna, gdzie poznaje swoją przyszłą drugą żonę Marię Niewiadomską. Maria opiekuje się troskliwie Ludwikiem i wspiera go finansowo. W tym czasie jego rodzina w Krotoszynie zostaje wyrzucona przez Niemców z ich mieszkania i wzięta na przymusowe roboty. Dwoje najmłodszych dzieci trafiło do obozów koncentracyjnych. Syn do Oranienburga a córka do Buchenwald. Dwie starsze córki z trudem wywiózł do Kępna Edward Nawrocki (mąż siostry Ludwika –Franciszki Zielezińskiej), który roztoczył nad nimi opiekę. Warsztat Ludwika Niemcy sprzedali, a część rozkradli. Kamienice stracił wcześniej, w wyniku przedwojennego krachu i niemożności spłaty kredytu (brak zleceń na prace ślusarskie).

Ze względu na stan zdrowia oraz zasłyszane informacje o poszukiwaniu jego przez Niemców (za udział w Powstaniu Wielkopolskim), Ludwik Zieleziński nie może od razu wrócić do rodzinnej Wielkopolski. W 1942 roku bierze ślub z Marią Niewiadomską, po czym w 1943 roku przedostaje się do Generalnej Guberni i zamieszkuje do końca II wojny światowej w Łowiczu. Tam jednak ponownie trafia do szpitala. Po powrocie ze szpitala Ludwik wraz z Marią angażują się w działalność partyzancką. Pełnią funkcje łączników w oddziałach partyzanckich AK, operujących w rejonie Łowicza. 17 lutego 1945 roku powraca do Krotoszyna. Dzieci wracają z obozów koncentracyjnych.

Jego mieszkanie zostało splądrowane i spalone przez Niemców, a potem przez Rosjan. Warsztat był ruiną. Z powodu odmrożeń wdała się gangrena i Ludwikowi amputowano lewą nogę. Aż 3 lata musiał starać się o rentę. Mimo to Ludwik prowadzi do końca 1947 roku warsztat wspólnie z synem i siostrzeńcem.   Z powodu postępującej choroby musi jednak w 1948 roku warsztat zlikwidować. Przez ostatnie lata zajmuje się porządkowaniem wspomnień i dokumentów rodzinnych. Na krótko przed śmiercią Ludwik Zieleziński otrzymał Wielkopolski Krzyż Powstańczy (24.04.1958 roku). Zmarł 31 października 1958 roku i spoczął obok ukochanej żony Wandy na Cmentarzu parafialnym w Krotoszynie.

***

Opracował mjr Krzysztof Feliks Nawrocki

Warszawa, dn. 7 czerwca 2015 roku

 Rodzina Ludwika Zielezińskiego – 1919 rok, z lewej Ludwik i siostry, drugi z prawej Stefan Zieleziński

               Ludwik Zieleziński (drugi od lewej w górnym rzędzie) w Klubie Kupieckim (Towarzystwo Przemysłowców) – Krotoszyn 1930   rok (pierwszy od prawej w górnym rzędzie Edward Nawrocki – w ciemnym garniturze z muszką)

***

Dom Rodzinny Zielezińskich – Krotoszyn 1933 rok

1932 rok – rodzina Ludwika Zielezińskiego – po prawej pierwsza żona Wanda Zielezińska (Otomańska) 

                1955 rok Krotoszyn-rodzina Ludwika Zielezińska       od lewej: Janek, Kazimiera, Maria i Ludwik

Poznań 1958 rok – wręczenie Wielkopolskiego Krzyża Powstańczego Ludwikowi Zielezińskiemu

Grób Rodziny Zielezińskich w Krotoszynie

***

BIBLIOGRAFIA:

– opracowano na podstawie wspomnień rodzinnych i dokumentów udostępnionych przez Barbarę Nowarską z Krakowa;

-„Krotoszyn w powstaniu 1918/1919”, aut. Jan Szatkowski, str. 38,39 i 47;

-fotografie ze zbiorów Jana Zielezińskiego wraz z dokumentacją archiwalną;

-„Od Prosny po Rawicz”, aut. mjr T. Wieliczko, Poznań;

-„Historia Powstania Wielkopolskiego”  T-1 – odcinek Krotoszyn;

-„Powstanie krotoszyńskie”, dr W. Bolewski; Krotoszyn;

***

Ważniejsze prace (obiekty)

wykonane przez Ludwika Zielezińskiego na terenie Krotoszyna:

* Akwawit w Krotoszynie;

* Elektrownia „Krotoszyn”;

* Browary krotoszyńskie;

* Bekoniarnia w Rzeźni Miejskiej;

* Wodociągi Miejskie (Zbiornik gazowy);

* Państwowy Bank Rolny;

* Koszary wojskowe 56 pp (Kościuszki i Hallera);

* Kościół Farny;

* Starostwo Powiatowe;

* Gimnazjum (obecnie LO);

* Seminarium Nauczycielskie;

* Warsztaty kolejowe i inne;

* Budownictwo prywatne;

* Kościoły wiejskie.