Michał Nawrocki –  urodził się w Konarzewie koło Krotoszyna w dniu 15.09.1864 roku.  Chrzestnymi jego byli: Michał Bielawny i Franciszka Talarczyk. Chrzest odbył się 18.09.1864 roku w Baszkowie. Michał był synem powstańca styczniowego Franciszka oraz Jadwigi z Bielawnych. Wychowywał się w rodzinie bardzo patriotycznej. W młodości, przez wiele lat Michał był uważany za najszybszego chłopaka wsi Konarzew, Bestwin i Baszków. Podobno nikt z okolicznych wsi nie mógł go dogonić (wg relacji Antoniego Nawrockiego). Był dobrym jeźdźcem – zawsze chciał dorównać w tej umiejętności swojemu starszemu bratu Janowi Kantemu.

Żona Katarzyna z Mocydlarzów, pochodząca z rodziny kmiecej z Kobierna.  Michał Nawrocki doczekał się  aż  9 – ga dzieci: Maria, Eleonora, Stanisław, Pelagia, Stefan, Gabriela, Feliks (1911 – 2002), Irena i Tadeusz.  Michał Nawrocki z zawodu był szewcem.  Należał do krotoszyńskiego Cechu Rzemiosł.  Szył buty nie tylko dla cywili ale także dla wojska.  Był bardzo pracowitym człowiekiem.

Michał Nawrocki brał udział w Powstaniu Wielkopolskim 1919 roku, jako cywilny kurier powstańczy w Straży Ludowej, wraz z synami Stanisławem i Stefanem. Jego najmłodszy, wtedy ośmioletni syn Feliks, też w początkowej fazie powiadamiał powstańców o rozpoczęciu powstania – razem ze swoimi starszymi braćmi: Stanisławem  (powiadomił Hotel Bazar i oczekujących tam powstańców) i Stefanem (był wtedy harcerzem), ale ze względu na bezpieczeństwo i młody wiek, ojciec Michał zabronił Feliksowi dalszych działań. Michał był kurierem operującym w rejonach Krotoszyn – Borownica – Konarzew. Poza tym wykonał i przekazał na rzecz powstańców kilkanaście par butów i bardzo wiele ich naprawił w trakcie działań powstańczych.

Jego syn Stanisław walczył także w wojnie polsko – rosyjskiej w 1920 roku (po 1945 roku prześladowany musiał opuścić Krotoszyn i zamieszkał w Łagowie Lubuskim). Stanisław był kawalerem Krzyża Walecznych za wojnę z bolszewikami 1920 roku. Z kolei syn Michała – Stefan był harcerzem, współtwórcą harcerstwa w Krotoszynie , a potem pracował jako kupiec (skończył szkołę kupiecką w Poznaniu) i zamieszkał w Pleszewie (także później twórca harcerstwa w Pleszewie i Miłosławiu).

Z kolei Feliks jako młody chłopak dorabiał w piekarni, a potem był znanym kupcem, aktywnym działaczem w zarządzie organizacji „Młodzi Polacy” i aż do końca życia honorowym członkiem Zarządu „Społem” w Krotoszynie. Michał Nawrocki był człowiekiem nieazwykle skromnym i spokojnym, w przeciwieństwie do swojego brata – wielkiego patrioty Jana Kantego, który uważany był za porywczego i zdecydowanego w działaniu. Mimo to był – podobnie jak jego brat Jan, gorącym orędownikiem, patriotyzmu i obrońcą wiary.

Michał Nawrocki zawsze na pierwszym miejscu stawiał na wartości religijne i wychowanie dzieci oraz patriotyzm, co zaowocowało wieloma powołaniami kapłańskimi i zakonnymi np. w rodzinie Stefana (harcerz i kupiec), a w rodzinie Feliksa (kupiec i demokrata) oficerskimi, dyrektorskimi oraz urzędniczymi.

Michał głęboko przeżył śmierć brata Jana Kantego w 1938 roku oraz porażkę Polski w wojnie obronnej 1939 roku. Na dodatek całą rodziną Nawrockich wstrząsnęło zaginięcie, a potem haniebne morderstwo w Katyniu – kapitana Władysława Nawrockiego – wykonane przez NKWD na rozkaz Stalina, w dn. 23 kwietnia 1940 roku. Po tym okresie, głęboko poruszony tymi wydarzeniami, Michał zaczął powoli podupadać na zdrowiu. Nie doczekał zakończenia II wojny światowej.

Michał zmarł 6 lutego 1943 roku w Krotoszynie. Michał spoczywa na Cmentarzu Parafialnym w Krotoszynie – we wspólnej mogile, razem z żoną Katarzyną, synem Feliksem, jego żoną Ireną z Domagalskich, oraz córkami: Marią i Ireną.

Synowie Michała Nawrockiego:

                      Feliks Nawrocki                                                                                                          Stefan Nawrocki                                                                                                  Stefan Nawrocki (l. 60.)

**

*

fot. Najstarszy z synów Michała: Stanisław Nawrocki z żoną Heleną

Bibliografia:

• Wspomnienia starego człowieka, Antoni Nawrocki, Krotoszyn 1968, Muzeum Regionalne im. H. Ławniczaka w Krotoszynie;

• Echa z grodu Krota, Antoni Nawrocki, Krotoszyn 1965, Muzeum Regionalne im. H. Ławniczaka w Krotoszynie;

• Relacje Feliksa Nawrockiego s. Michała: taśma magnetofonowa: nagranie z 7 i 15 lutego 1998 roku oraz nagranie video HS t. 8 mm z 2000 roku. Relację przeprowadził Krzysztof F. Nawrocki w obecności córki Feliksa – Janiny Ptak w Krotoszynie w mieszkaniu na ul. Mickiewicza 5.

-Dzieje rodzin z południowej Wielkopolski: Nawrocki – Danielak – Domagalski, KF. Nawrocki, Warszawa 2014;

• Wszystkie fotografie pochodzą ze zbiorów archiwum rodzinnego Krzysztofa Feliksa Nawrockiego w Warszawie.