Edmund Taczanowski

Edmund Taczanowski

Powiązany z sierż. Franciszkiem Nawrockim ps. Jakub Nawrot - powstańcem

ur. 23.11.1822 zm. 14.09.1879

Edmund Taczanowski pochodził z rodziny ziemiańskiej, był synem Józefa Taczanowskiego herbu Jastrzębiec i Katarzyny z Hersztopskich herbu Ogończyk. Urodził się 23 listopada 1822 roku w Wieczynie koło Pleszewa. To generał polski, dowódca powstańczy i naczelnik wojenny województwa kaliskiego w Powstaniu Styczniowym od maja do 14 września 1863 roku.

Kształcił się w Gimnazjum poznańskim Świętej Katarzyny, następnie w szkole artylerii, którą ukończył w stopniu podporucznika. Po kilkuletniej służbie opuścił armię pruską na własną prośbę w 1846. Już wcześniej Taczanowski nawiązał kontakt ze spiskiem planującym powstanie w Wielkopolsce, a po dymisji z wojska działał jako kurier powstańczy na południu Wielkopolski i wkrótce został aresztowany (12 lutego 1846) i osadzony w Forcie Winiary. Przebywał w więzieniu do grudnia 1847.

W 1848 uczestniczył w walkach powstańczych. Dowodził oddziałem artylerii pod Pleszewem. Po rozbiciu powstańców ponownie trafił do więzienia, tym razem w twierdzy w Kostrzynie. Został zwolniony w marcu 1849 i wyjechał do Genewy, potem do Turynu i Rzymu. Walczył w szeregach armii republikańskiej Giuseppe Garibaldiego, był ranny, przebywał w niewoli francuskiej. Po zwolnieniu natychmiast powrócił do Wielkopolski.

W okresie poprzedzającym wybuch Powstania Styczniowego 1863 roku, przygotowywał potencjalnych uczestników walki zbrojnej, poprzez Bractwo Kurkowe i Bractwo Jedności. Zaangażował się aktywnie w walki powstańcze. Komitet Działyńskiego wyznaczył go na dowódcę jednego z oddziałów ochotniczych; Taczanowski przystąpił do jego organizacji w okolicach Pleszewa, ale został zaskoczony przez wojsko pruskie i rozbity w lesie sławoszewskim. Taczanowski zebrał część swoich żołnierzy oraz nowych ochotników i sformował kolejny oddział, z którym odniósł zwycięstwo pod Pyzdrami (29 kwietnia 1863) i zajął Koło. Został rozbity przez Rosjan 8 maja w wielkiej bitwie pod Ignacewem. 

W tej bitwie generał Edmund Taczanowski został poważnie ranny, a z rejonu zaciętych walk wydostał go Franciszek Nawrocki (Jakub Nawrot) – organizator oddziałów kosynierów z rejonu Baszkowa i Konarzewa w 1848 i 1863r., który siedząc na koniu, torował kosą drogę, aby wydostać rannego dowódcę z miejsca zagrożenia. To o nim przed kadrą oficerską i szlachtą ranny generał (wtedy jeszcze pułkownik) powiedział:  – Należą się słowa podzięki temu “prostemu włościaninowi“. Mówiąc to Taczanowski nie wiedział, że prawdziwe nazwisko Franciszka to Nawrocki, a pochodzenie jego wcale nie jest włościańskie…

Pod koniec maja 1863 Rząd Narodowy mianował Edmunda Taczanowskiego dowódcą wojsk województwa kaliskiego i mazowieckiego oraz awansował go do stopnia generała. Prowadził on walki ze zmiennym szczęściem, tocząc walki pod Łaskiem, Goszczanowem, Czepowem, Pęcherzewkiem, Sędziejowicami; pod Kruszyną Taczanowski został rozbity. Po klęsce wyjechał do Francji, potem do Turcji; bez powodzenia szukał tam poparcia dla pomysłu stworzenia polskich oddziałów walczących o niepodległość.

Wkrótce Taczanowski powrócił do Polski. Mieszkał początkowo w Krakowie, ale po amnestii władz pruskich powrócił do Wielkopolski i osiadł w swoim majątku w Choryni, gdzie mieszkał do końca życia. Z małżeństwa z Anielą z Baranowskich miał czterech synów (Stefana, Stanisława, Józefa, Władysława) i dwie córki (Katarzynę i Anielę).

Zmarł 14 września 1879 pochowany w Choryni. Pierwszego dnia listopada 1938 jego szczątki uroczyście przewiezione zostały przez Poznań[5] i Kalisz[6], a dnia następnego do Warszawy i pochowane na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.

 

Opracowano na podstawie materiałów i danych z Wikipedii  –   KN

Leave a Reply