Konarzew – Pierwsza wzmianka pojawia się w 1213 r. Miała pierwotnie różne brzmienia nazwy: Konarzewo, Konarewo. Konareiow, Konarowo, Conarovo, Conarzewo, Konarschewo. W 1239 r. książę wielkopolski Władysław Odonicz zapisał Konarzew razem z Przewodowem, Szczerkowem i Świetnicami „klasztorowi XX. Cystersów w Heinrychowie w Śląsku”. Od początku XIII w. była wsią książęca, potem klasztorną, a na końcu w rękach prywatnych. Być może z tej wsi wywodzi się ród Konarzewskich właścicieli Pępowa, Chociszewa, Zalesia i Skaraszewic. Warto dodać, że z tej wsi był Janusz z Konarzewa dziedzic Pyzdr w 1413 r. Na jednym z dokumentów w 1409 r pojawia się Włost z Konarzewa, a w 1416 r. Adam Konarzewski. W 1450 r. dziedzicem Konarzewa był Jan syn Mikołaja Konarzewskiego, a w 1477 r. syn Jana – Mikołaj Konarzewski. Mikołaj musiał być ostatnim z rodu, gdyż w 1487 r. właścicielami wsi byli Andrzej i Jan Rogowscy. W latach 1487 – 1490 dzierżawili wieś Marcinowi Krzekotowskiemu za 35 grzywien rocznie. Na przełomie XV w. i XVI w. Konarzew posiadał liczne stawy i młyny wodne. Ze stawów tych czerpał poprzez rybołóstwo znaczne wpływy. W 1502 r. z Konarzewa wyruszył Piotr Cieszek Piotrowski, by obrabować ludwisarza. W 1513 r. właściciel Konarzewa Jan Dębiński z Dębna wytoczył proces Katarzynie Lutogniewskiej o ustawienie „nowych kopców granicznych pomiędzy Lutogniewem, Dzierżanowem, Konarzewem, Szczerkowem i w lesie zwanym Błociec”. Sprawę skierował do ziemstwa pyzdryckiego. W 1523 r. dziedzicem Konarzewa był Jan Pępowski herbu Gozdawa, właściciel Pępowa. W 1527 r. Konarzew i Szczerków przeszły w ręce Zalewskich, a w 1644 r. Lipskich, gdyż Zofia Zalewska wyszła za Andrzeja Lipskiego. W 1588 i 1591r. właścicielem Konarzewa i Szczerkowa był Jan Roszkowski. kasztelan przemęcki, a w 1600 r. ponownie przedstawiciel rodziny Zalewskich – Jakub. Jeżli chodzi o Lipskich to dziedzicami byli: Mikołaj, Stanisław i Wacław, potem Wojciech i Jan, a na końcu Maciej syn Wojciecha, który sprzedał Konarzew i Szczerków Janowi i Walentemu Naramowskim.

Istnieje ciekawy dokument tyczący się konarzewskiego kmiecia: „Jan Chytrowicz z Lwówka zeznał jaśnie, szczerze przy astytencyi IMPana Nielubowskiego i IMPana Jana Chrzanowskiego, którzy mając sobie zleconą tę sprawę na dozór od IMPana Adama Konarzewskiego powzdaje się od dnia 22 Maja 1601 za poddanego, niewolnika nie tylko sam, ale i małżonkę swoją i dziatki, które teraz ma i na potem mieć może, jemu [Konarzewskiemu] czasy wiecznemi, a to dla tego, iż przez swój niedozór mielcoch jemu mielcoch zgorzał w Chocieszowicach, przez co Jegomomości stała się szkoda, wielka nieoszacowana”. Tłumacząć prostszm językiem. Jan Konarzewski oddaje się pod służbę z żoną i dziećmi, gdyż jego majątek w innej wsi po prostu spłonął i najprawdopodobniej nie ma za co żyć. Z tego co jeszcze wiadomo Konarzewski był człowiekiem bardzo pobożnym. W XVIII w. wieś tą posiadali Gałeccy herbu Junosza, a potem Potoccy. Obie rodziny władały wówczas Krotoszynem. W 1789 r. nabył wieś Stanisław Dobrski, komisarz cywilno – wojskowy kaliski i dawny plenipotent Potockich.

W 1515 r. zmarł Piotr z Konarzewa, mnich klasztoru benedyktynów w Lubińcu. Stąd też pochodził Mateusz Konarzewski, który w 1594 r. został bakałarzem, w 1598 r. magistrem, a w 1609 r. dziekanem na Uniwersytecie Krakowskim. W XVI i XVII w. w Konarzewie było 12 kmieci, a w 1706 r. – 6. W XVIII w. był tam dwór i ogród (ogrodowym w 1728 r. był Niemiec, Christian Luter). W 1728 r. Jakub Młynarz z żoną, kmieć z Konarzewa, który otrzymał „wolność” od Potockiego i zamieszkał w Krotoszynie. W latach 1708 – 1710 morowe powietrze zabiło większość mieszkańców.

W taki właśnie sposób w rejon Konarzewa i Baszkowa trafił między innymi podkomorzy Marcin Nawrot zwany Wielkim, herbu własnego Nawry i rodowego Krucini (pochodził z okolic Jaroszewa w wągrowieckim n. Kłecka).

W późniejszych latach jego liczna rodzina Nawrotów – z tego powodu utraciła ziemie w okolicach Strzelec Wielkich, Raszkowa i Gniezna. Jego dwaj synowie tabernator – kupiec Kazimierz Nawrocki (Casimirus ur. 1778) i kucharz dworski  Wojciech Nawrocki (Adalbertus ur. 1783), urodzili się już w Konarzewie. Kazimierz zmienił nazwisko z Nawrot na Nawrockiego około 1796 roku, głównie z powodów ukrycia przed zaborcami oraz prawdopodobnie z chęci uszlachetnienia nazwiska.

Byli wychowywani w duchu głębokiego patriotyzmu. Synem Kazimierza Nawrockiego – herbu własnego Nawry i Teresy z Sadowskich – herbu Lubicz (pochodząca z Góry Św. Małgorzaty), był Franciszek Nawrocki (Jakub Nawrot), uczestnik powstań narodowych 1848 i 1863. Starszy syn Kazimierza, Jan Nepomucen Nawrocki – podobnie jak ojciec, brał udział w Powstaniu Listopadowym 1830 – 31. Był kawalerem srebrnego Krzyża Virtuti Militari. Franciszek Nawrocki doczekał 4 synów i 6 córek.

Dzieci i wnuki synów Franciszka:  Jana Kantego (krawca) i Michała (szewca) były wybitnymi patriotami i pełniły ważne funkcje; kpt. Władysław Nawrocki (kawaler Virtuti Militari) – dowódca 1 grupy bojowej SL, a potem szef Sztabu Straży Ludowej na powiat krotoszyński (od 1 marca 1919) w Powstaniu Wielkopolskim, bohater wojny z Sowietami w 1920 roku, komendant PW i WF w Gostyniu (1936 – 1939) zamordowany przez Rosjan w Katyniu, Leon Nawrocki – sekretarz Wojciecha Korfantego – zmarł w 1914 roku, po ucieczce przed pruskimi żandarmami, por. mar. Stanisław Nawrocki (Krzyż Walecznych) – oficer Flotylli Pińskiej w Brześciu, a wcześniej uczestnik Powstania Wielkopolskiego oraz wojny polsko – rosyjskiej 1920, sierż. Edward Nawrocki – kupiec, podoficer w Powstaniu Wielkopolskim 1919 i wojnie 1920, st. kpr. Stanisław Nawrocki s. Michała – uczestnik Powstania Wielkopolskiego i wojny 1920 roku, harcerz i handlarz Stefan Nawrocki – uczestnik Powstania Wielkopolskiego, oraz handlarz i społecznik Feliks Nawrocki z Krotoszyna.

Marcin Nawrot był wielkim orędownikiem patriotyzmu szczególnie w czasie upadku Rzeczypospolitej w końcu XVIII wieku i na początku XIX wieku. Zmarł w 1806 roku, a w księdze zmarłych zapisany został jako „Wielki„.

Na samym początku XIX w. właścicielami Konarzewa była niemiecka książęca rodzina von Reuss, a w połowie XIX w. połowę mieszkańców stanowili już Niemcy. W 1846 r. mieszkało tu 235 osób w 25 domach. Obok Konarzewa była cegielnia, w której mieszkało 4 ludzi.

W 1806 r. wieś była własnością Józefy Dobrskiej, a potem Tekli z Rogalińskich Morawskiej. W 1867 r. inspektorem szkoły był ksiądz Mierzejewski, a dyrektorem w latach 1863 – po 1867 Franciszek Sadowski, krewny Teresy Sadowskiej, żony Kazimierza Nawrockiego. Szkoła przynosiła 131 talarów. W 1866/67 uczyło się tutaj 62 dzieci polskich i niemieckich. W 1883 r. właścicielem dóbr był Henryk Krzyżanowski, a po nim syn – Jan. W 1905 r. właścicielem Konarzewa była Królewska Komisja Osadnicza z administatorem Kleinhausem na czele, a dwa lata później nabył ją Wilhelm Sasse.W czasie Powstania Wielkopolskiego w Konarzewie zginął szeregowy Wojciech Błoch z 9 pułku strzelców wielkopolskich – lat 19. Znamy jeszcze konarzewianina, który w wieku 21 lat zginął pod Zdunami – był nim szeregowy Ignacy Płaczek z kompanii rozdrażewskiej.

Później właścicielem wsi był Leon Szczepanowski, hodowca bydła, koni i trzody chlewnej z Poznania.

W latach 1924 – 1926 Konarzew był w rękach trzech właścicieli: Saschego, Szczepanowskiego i Długoszewskiego, a potem nabył je Niemiec Schabler (łódzki przemysłowiec) i dzierżył je do końca II Wojny Światowej w 1945 r. W 1938 r. Konarzew zamieszkiwało 111 Niemców i 412 Polaków. Przed II Wojną Światową w Konarzewskiej szkole było 62 uczniów i 2 nauczycieli. W wyniku okupacji hitlerowskiej Konarzew zmienił dwukrotnie nazwy. W latach 1939 – 1943 zwał się Hohnau, a w latach 1943 – 1945 – Kondradshof.

W latach 1948/1949 rozpoczął się rok szkolny w nowoodnowionej placówce. W 1979 r. oddano do użytku świetlicę wiejską. W latach 1981 – 1982 założono częściową instalację wodociągową. W 1991 r. położono dywan asfaltowy i rozbudowano sieć telefoniczną. W 1992 r. nastąpiła gazyfikacja wsi. W 1980 r. powstał tu liczący od 8 do 17 członków zespół „Konarzewianki”.

Łukasz Cichy – ZPH